مقدمه
بعد از فاجعه هیروشیما و ناکازاکی قدرت انرژی هستهای بر جهانیان نمایان شد و ضایعات انهدامی و تابشی آن قربانیان زیادی به جامعه بشری تحمیل کرد.علم طب شناخت خود را جهت درمان و پیشگیری از بیماری اشعه وسعت داد و همزمان از اشعه به صور مختلف در تشخیص و درمان بیماریها از جمله سرطان استفاده کرد. رادیوتراپی جایگاه ویژه در درمان سرطانها پیدا کرد و طب هسته به عنوان یک رشته تخصصی در پزشکی روز وارد شد.
بشر آموخت بهتر است از این انرژی بیکران در موارد صلح آمیز استفاده کند.
در سال 1986 فاجعه چرنوبیل در اوکراین جان بسیاری از انسانها را به مخاطره انداخت و میلیاردها روبل روسی را به هدر داد. مسئله درمان و پیشگیری از ضایعات تابش اشعه دوباره موضوع روز شد.
برای پیشگیری از اشعه سه اصل مورد قبول جامعه علمیروز بود:
1- زمان مواجهه با منبع اشعه کاهش یابد
2- فاصله از منبع اشعه زیاد شود
3- حفاظی بین اشعه و انسان قرارگیرد
اما راه چهارم استفاده از طب اکسیژن وارد معادلات علمی گردید و نوید تازهای در درمان و پیشگیری از ضایعات تابشی حاد و مزمن ایجاد کرد.
اشعه یا Radiation چیست؟
اشعه فرمی از انرژی است که یا انسان آن را تولید کرده یا به طور طبیعی بدن با آن مواجه میشود.
واحد اندازهگیری اشعه رم rem نامیده میشود هر 100 رم یک سیورت SIEVERT خوانده شده.
واحدهای دیگر اندازهگیری اشعهگری GRAY و راد RAD است. هر 7 گری معادل 700 راد است.
اشعه از دو طریق به بدن ما میرسد:
1- مقدار اندکی از مواد رادیواکتیو در هوا و غذا و آبی که مینوشیم موجود است و اشعه حاصل از آنها به نام مواجهه داخلی Internal Exposure نامیده میشود.
2- مواجهه خارجی External exposure از طریق تماس با اشعه آفتاب و مواد رادیواکتیو و اشعه ایکس حاصل میشود.
اثرات تابش اشعه بر بدن چیست:
تابش اشعه بر بدن انسان به دوگونه است:
1- تابش اولیه یا initial radiation که مدت آن حدودا یک دقیقه است.
2- تابش اشعه به صورت رزیدوال یا باقیمانده که به دنبال تابش اولیه هوا و ذرات گرد و خاک و… آلوده به اشعه شده و قربانیان خود را مدتهای مدید آزرده خواهند کرد.
5 نوع اشعه میتواند سلامتی انسان را به مخاطره اندازد:
1- اشعه آلفا: شامل دو پروتون و دو نوترون:که فقط در صورت مواجهه داخلی خطرآفرین است.
2- اشعه بتا: با توده تقریبی 2000/1 پروتون یا نوترون، مخاطره با این اشعه فقط با خوردن آن امکانپذیر است.
3- اشعه گاما: بسیار شبیه نور طبیعی است فقط طول موج و مقدار انرژی آن متفاوت است و در درمان سرطانها از آن استفاده میشود.
4- اشعه ایکس: در اثر برخورد الکترونهای پرشتاب بر سطح فلز تولید شده و طول موج متفاوتی با اشعه گاما دارد.
5- نوترون: به دنبال شکاف هسته اتم اورانیوم و پلوتونیوم حاصل شده سبب یونیزاسیون اتم هیدروژن در مولکول آب بدن شده و ضایعات متعدد در بدن بر جای میگذارد.
اثرات اشعه بر سلامت انسان بر اساس مقدار و فاصله طبق جداول زیر متفاوت خواهند بود.
100 گری تابش اشعه برابر است با بیهوشی، اغما و مرگ در چند ساعت.
10گری تابش اشعه برابر است با تخریب مغز استخوان، افت پلاکت، علائم سندروم حاد اشعه و مرگ در 30 روز.
یک گری تابش اشعه برابر است با تهوع و استفراغ و کاهش فعالیت مغز استخوان و کاهش موقت گلبول سفید.
1/0 گری تابش اشعه برابر است با تغییرات در لمفوسیت.
01/0 گری تابش اشعه برابر است با عدم علائم بارز.
علائم تابش اشعه طیف وسیع از یک قرمزی پوست تا سرطان و مرگ را در بر میگیرد.
سندروم حاد یا Radiation sickness با تهوع ، استفراغ و اسهال، تب و خونریزی همراه است و بهبود چند هفته تا 2 سال به طول میانجامد.
کودکان بیش از بزرگسالان در معرض خطر قراردارند و جنین انسان بینهایت به تابش اشعه حساس است و اثرات اشعه در مواجهههای مکرر به صورت جمع شونده یا Cumulative است. اشعه مولکولها را یونیزه کرده و نهایتا سبب تخریب DNA هسته سلول و میتوکوندری میشود.
در مقدار کم تابش اشعه سلول خود را ترمیم میکند ولی در دوز زیر 100 رم ترمیم کامل انجام نمیشود و کلون معیوب سلولی که گاها منش سرطانی را دنبال میکند حاصل میشود.
در دوز بالای 100 رم بیماری Radiation sickness با اسهال و اختلالات آب و الکترولیت و عفونت و لاغری قربانی را آزار میدهد. و در دوز بالای 300 رم به دنبال اختلال سیستم دفاعی قربانی در عرض 60 روز فوت خواهد شد و در صورت دریافت اشعه بالاتر از 1000 رم عروق صدمه دیده و سیستمهای مختلف بدن از کار افتاده و مرگ حادث میشود.
طب اکسیژن چیست؟
اکسیژن در نیمه دوم قرن هفده به دنبال تحقیقات علمی دانشمندانی به نام لاوازیه و شیل و پریستلی کشف شد.
به فاصله اندکی پس از این کشف فکر تغییر در مقدار و فشار این ماده عجیب در مخیله دانشمندان نقش بست.
پس از قرنها سکون در نیمه دوم قرن بیستم عملا اکسیژن در سه شکل وارد علم طب شد.
1- طب هیپوکسی intermittent hypoxic therapy که در آن با کم کردن میزان اکسیژن هوای تنفسی بدن را تحریک کرده و بدن در طی زمان خود را با کمبود اکسیژن مانند آنچه در ارتفاعات است تطبیق داده و صاحب ویژگیهای خاص میشود و نسبت به سایر عوامل بیماریزا ازجمله اشعه یونیزان مقاومت خاص پیدا میکند. .
2- طب اکسیژن پر فشار hyperbaric oxygen therapy: در این روش با قرارگرفتن انسان در اطاقکی میزان اکسیژن 5 برابر حالت طبیعی و فشار موجود در محفظه به 3 برابر افزایش یافته و اکسیژن پس از اشباع گلبول قرمز در پلاسما وارد شده و آن را پر میکند و اثرات درمانی ویژه از جمله ترمیم و اثرات ضد التهاب و اکسیژنرسانی حتی در مواقع عدم خون رسانی کافی حادث میشود و از فیبروز و چسبندگی پس از التهاب میکاهد. .
3- اوزون تراپیozone therapy: اوزون توسط دستگاه مولد اوزون تولید و در موارد عفونت و التهابات غیر قابل کنتر ل از طریق تزریق در خون یا تماس مستقیم با نسج به کمک بیمار میشتابد. .
در نیمه دوم قرن بیستم سیستم اکسیژن پر فشار HBO جایگاه درمانی خود را در درمان بیماریهای انسانی به شرح زیر پیدا کرد:
- درمان مسمومیت با مونوکسید کربن .
- بیماری دکمپرسیون (در غواصی عمیق مانند نصب و تعمیر دکل نفتی در اعماق دریا).
- امبولی گازی (در غواصی و شکستگی سر ران و اعمال جراحی قلب).
- گانگرن گازی (بهدنبال تصادفات و تروماهای اندام – رشته ارتوپدی).
- ضایعات تروماتیک حاد با ایسکمی شدید محیطی (رشته جراحی عروق).
- له شدن انساج بهدنبال ضربه(مراکز تروما) .
- عفونت نکروزانت .
- نارسایی عروق محیطی (رشته قلب و عروق و جراحان عروق).
- آمادهسازی برای پیوند پوست (رشته درماتولوژی و جراحی پلاستیک).
- عفونت مزمن استخوان مقاوم به درمان طبی (مشکل متخصصان ارتوپدی).
- نکروز استخوان بهدنبال رادیوتراپی .
- نکروز بافت نرم بهدنبال رادیوتراپی .
- درمان اکتینو ما یکوزیس و قارچهای عمقی .
- درمان ابسه مغز .
- درمان زخمهای مقاوم به درمان و زخم بستر .
- سوختگی ناشی از حرارت (بیمارستانهای سوانح و سوختگی) .
- ورم مغز .
- زخم ناشی از استاز خون .
- ایلئوس رودهها .
- زخم پای دیابتیک (مشکل درمانی در طب غدد ) .
- ترمیم و درمان صدمات ورزشی (تیمهای ورزشی و باشگاههای تربیت بدنی ) .
- بیماری ام. اس .
- سکته مغزی و ضایعات تروماتیک مغز .
- بازتوانی خارقالعاده کودکان مبتلا به فلج مغزی .
- بازتوانی نخاع مصدومان نخاعی .
- رتینوپاتی بیماران دیابتیک و جلوگیری از کوری در مرض قند .
- جلوگیری از بسته شدن مجدد عروق قلب بعد از بالون آنزیوپلاستی.
HBO در بیمارستانها، مراکز سوانح و سوختگی، استادیومها و باشگاههای ورزشی، کلینیکهای باز توانی Rehab centers ، بخش رادیوتراپی، مراکز تحقیقاتی و کلینیکهای تخصصی جزو لاینفک طب امروزی شده است.
موارد عدم استفاده از این روش اندک و محدود به موارد زیر است:
- آسم شدید .
- رینیت آلرژیک شدید درمان نشده .
- عمل جراحی گوش اخیر .
- پنوموتوراکس .
- بارو ترومای ریه .
- آمفیزم ریوی .
-عدم امکان بلع یا مانور والسالواو تغییر فشار گوش میانی .
- تشنج کنترل نشده .
- حاملگی .
- بقایای بیماری دکمپرسیون .
- بیماری قلبی شدید .
- پرخونی شدید و بیماریهای خونی شدید .
- بیماریهای روانی .
- ترس از محیط بسته Severe claustrophobia .
- دیابت کنترل نشده uncontrolled Diabetes .
طب هیپوکسی یا I.H.T اثرات متعددی بر بدن داشته و موارد به کارگیری بیشماری نیز دارد: .
- خون سازی موثر در آمادهسازی بدنی و کم خونیها .
- رگ سازی در مغز قلب و عضلات موثر در آمادهسازی بدن و بیماریهای عروقی و سکتهها .
- تقویت و افزایش حجم عضلات محیطی و قلب موثر در آمادهسازی بدن و بیماریهای عصبی و عضلانی .
- تقویت سیستم تنفسی و اکسیژنگیری بهتر در ورزشکاران و بیماریهای تنفسی .
- تقویت سیستم دفاعی .
- تسریع ترمیم بافتی.
- کاهش التهاب و ورم از طریق کاهش نسخهبرداری پروتئینهای التهابی در ژنوم ا نسان .
- تثبیت غشاء سلول + تنظیم کلسیم داخل سلولی+ تقویت تنفس سلولی با وجود کمبود اکسیژن .
- جلوگیری از مرگ سلول و پیری انسان .
- جلوگیری از شکلگیری و پیشرفت سرطان .
- جلوگیری و درمان فشار خون حاملگی و خطرات حین حاملگی و زایمان و درمان نازائی .
- تصحیح ترشح نوروپپتیدهای مغز و درمان افسردگی و اختلالات خلق .
- تعدیل فشار خون + کاهش بارز چربی خون + جلوگیری از سکته قلبی مغزی - جلوگیری از مرگ ناگهانی .
- جلوگیری از خستگی مزمن و حاد .
- ایجاد تحمل استرسهای بد نی و روانی .
- سینکرونیزه شدن وقایع زیستی در بدن که یکی از مهمترین علتهای ادامه بیماریهای متابولیک از جمله دیابت است. .
- جلوگیری از اکسیده شدن یا زنگ زدن بدن با اکسیژن که مهمترین عامل پیری و بیماری انسان است. .
- کنترل ایدهال قند خون گاها بدون دارو، جلوگیری از عوارض عروقی و عصبی دیابت .
- جلوگیری از پیری و دیستروفی شبکیه چشم و آب مروارید .
- جلوگیری از یائسگی – و پوکی وشکستگی استخوان .
- جلوگیری از پیدایش و پیشرفت بیماری پارکینسون و سایر بیماریهای انحطا طی مغز و نخاع از جمله آلزایمر و ای ال اس .
- بازگشت نیروی جوانی و کاهش وزن و جلوگیری از روند پیری .
- آمادهسازی ورزشکاران در حد حرفه ای و قهرمانی و افزایش 3-7 %توان هوازی وکاهش سطح اسید لاکتیک در شرایط فعالیت بی هوازی و افزایش حجم عضلانی .
- محافظت انسان از آلودگی هوا و استرسورهای محیطی و سموم .
- بازتوانی مجروحان شیمیایی و جانباز .
- آمادهسازی بیماران برای جراحی و جلوگیری از مرگ و میر حین و بعد از عمل جراحی و اریتمیهای کشنده قلبی .
- کاهش یا حذف حملات صرعی مقاوم به درمان .
- درمان آسم و بیماریهای اتوایمون و آلرژیک .
- ایجاد و ارتقاء حفظ سلامت در اقشار جامعه .
- آ-اچ- تی تکنولوژی موثر در کلینیکهای توانبخشی .
- برقراری سلامت پرواز و حفظ جان مسافران و خلبانان و خدمه پرواز و جلوگیری از حوادث غیر قابل اجتناب پرواز .
- IHT با کاهش مرگ ومیر، افزایش طول عمر انسان و جلوگیری از یائسگی و کاهش مصرف دارو و پیشگیری از حدوث بیماری در سطح کلان به شرکتهای بیمه کمک شایان توجه خواهد کرد. .
- افزایش توان بدن در مقابل اشعه یونیزان .
- مراکز تحقیقاتی با به کارگیری این تکنولوژی به راه کارهای تازه در پیشگیری و درمان دست خواهند یافت
نظرات شما عزیزان: